تعویض مفصل لگن یکی از جراحی های مهم و مؤثر برای کاهش درد و بازگرداندن تحرک در افراد مبتلا به آسیب ها یا آرتروز شدید این مفصل است. اما موفقیت جراحی تنها به انجام عمل جراحی محدود نمی‌شود، ادامه مراقبت ها و به خصوص ورزش های مناسب بعد از عمل نقش بسیار حیاتی در بازیابی کامل عملکرد لگن دارد. ورزش کردن بعد از تعویض مفصل لگن به بهبود قدرت عضلات، افزایش انعطاف پذیری، بهبود تعادل و پیشگیری از عوارضی مانند خشکی مفصل یا ضعف عضلانی کمک می‌کند. در ادامه در مورد ورزش های بعد از تعویض مفصل لگن توضیحاتی ارائه خواهیم داد.
چه زمانی می‌توانم بعد از تعویض مفصل لگن ورزش را شروع کنم؟
بعد از تعویض مفصل لگن، شروع ورزش باید با دقت و تحت نظر بهترین جراح لگن انجام شود تا بهبودی به بهترین شکل پیش برود و از آسیب دیدگی مجدد جلوگیری شود. تمرینات سبک و حرکات اولیه بلافاصله پس از جراحی و حتی در روزهای اول در بیمارستان آغاز می‌شوند، مانند حرکت دادن مچ پا و انقباض آرام عضلات اطراف لگن برای بهبود جریان خون و پیشگیری از عوارض.
ورزش‌های هدفمند تر و تقویتی از ۲ تا ۶ هفته پس از جراحی شروع می‌شوند، بسته به سرعت بهبودی فرد و نظر تیم درمان. در این مرحله، تمرینات تقویت عضلات لگن، ران و بهبود تعادل با شدت کم به تدریج اضافه می‌شود. ورزش های سنگین تر و فعالیت های پرتحرک مثل دویدن یا ورزش های پر برخورد باید ۳ تا ۶ ماه بعد از جراحی به تعویق بیفتند تا مفصل جدید زمان کافی برای تثبیت و بهبود داشته باشد.
ورزش های مجاز بعد از تعویض مفصل لگن
بعد از تعویض مفصل لگن، انجام ورزش های مناسب و مجاز نقش بسیار مهمی در بهبود عملکرد، افزایش قدرت عضلات و حفظ سلامت مفصل جدید دارد. این ورزش ها باید کم فشار، کنترل شده و بدون ایجاد ضربه یا فشار زیاد روی لگن باشند تا از آسیب به مفصل جلوگیری شود. در ادامه مهم ترین ورزش های مجاز پس از تعویض مفصل لگن و تعویض مفصل لگن غیر تهاجمی معرفی می‌شوند.
- پیاده روی آرام: بهترین و ساده ترین ورزش برای شروع، پیاده روی کوتاه و تدریجی است که به بهبود تعادل و تقویت عضلات کمک می‌کند.
- شنا و آب درمانی: حرکت در آب فشار روی مفصل را کاهش می‌دهد و باعث افزایش دامنه حرکتی و تقویت عضلات بدون وارد کردن ضربه می‌شود.
- تمرینات تقویتی ملایم: مثل انقباض ایزومتریک عضلات اطراف لگن و ران، بالا بردن پا در حالت درازکش و کشش های آرام.
- تمرینات تعادل: ایستادن روی یک پا یا استفاده از تخته تعادلی برای بهبود ثبات بدن و کاهش خطر سقوط.
- یوگا و حرکات کششی ملایم: تحت نظر متخصص و با اجتناب از حرکات شدید یا چرخشی که مفصل را تحت فشار قرار دهد.
شنا کردن بعد از تعویض مفصل لگن
شنا کردن بعد از تعویض مفصل لگن یکی از بهترین ورزش های مجاز و مفید به شمار می‌رود، زیرا آب وزن بدن را کاهش می‌دهد و فشار کمتری روی مفصل جدید وارد می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود که شنا بتواند به بهبود دامنه حرکتی، تقویت عضلات اطراف لگن و افزایش استقامت قلبی عروقی بدون ایجاد ضربه یا آسیب کمک کند.
پس از ۴ تا ۶ هفته از جراحی و با تایید پزشک و فیزیوتراپیست، می‌توان شنا کردن را به صورت تدریجی شروع کرد. بهتر است در ابتدا از حرکات آرام و بدون فشار زیاد استفاده شود و از ضربه های شدید یا حرکات چرخشی که مفصل را تحت فشار قرار می‌دهد، پرهیز شود. شنا به ویژه برای بیمارانی که مشکلات وزن بالا یا محدودیت حرکتی دارند، بسیار مناسب است. همچنین رعایت نکات ایمنی مثل استفاده از استخرهای تمیز و گرم، همراه داشتن کمک در مراحل اولیه و توجه به پاسخ بدن در طول و بعد از شنا بسیار مهم است.
پیاده روی طولانی مدت بعد از عمل مشکلی دارد؟
پیاده روی بعد از تعویض مفصل لگن یکی از مهم ترین و مفید ترین فعالیت های توانبخشی است، اما پیاده روی طولانی مدت بلافاصله بعد از جراحی برای مفصل تازه تعویض شده فشارزا است و باعث خستگی، درد یا تورم می‌شود. در هفته‌ها و ماه‌های اول پس از جراحی، بهتر است پیاده روی‌ها کوتاه، آرام و منظم باشد تا بدن فرصت کافی برای بهبودی و سازگاری با مفصل جدید داشته باشد. پزشک و فیزیوتراپیست برنامه ای تدریجی برای افزایش زمان و مسافت پیاده روی تنظیم می‌کنند تا از فشار بیش از حد جلوگیری شود.
اگر پیاده روی طولانی بدون رعایت تدابیر مناسب انجام شود، به مفصل و بافت های اطراف آسیب می‌رساند یا روند بهبودی را کند می‌کند. بنابراین، برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، همیشه بهتر است میزان و شدت پیاده روی را با تیم درمان خود هماهنگ کنید و به علائم بدن مانند درد یا خستگی گوش دهید.
بعد از تعویض مفصل لگن چند بار در هفته باید ورزش کرد؟
بعد از تعویض مفصل لگن، تمرینات ورزشی باید به صورت منظم و متعادل انجام شود تا بهترین نتیجه را در بهبود قدرت، انعطاف پذیری و عملکرد مفصل جدید داشته باشید. توصیه می‌شود که ورزش های توانبخشی حداقل ۳ تا ۵ بار در هفته انجام شوند. در هفته های اولیه، تمرینات کوتاه تر و با شدت کمتر می‌باشند ولی به تدریج تعداد جلسات و مدت زمان تمرین افزایش پیدا می‌کند. استمرار و تکرار منظم ورزش باعث تقویت عضلات اطراف لگن، بهبود تعادل و کاهش درد می‌شود. همچنین، برنامه ورزشی باید تحت نظر فیزیوتراپیست تنظیم شود تا از انجام حرکات نامناسب جلوگیری و روند بهبودی به بهترین شکل پیش برود.
نکته مهم این است که بین جلسات تمرین، استراحت کافی داشته باشید تا بدن فرصت بازیابی و ترمیم داشته باشد. ورزش بیش از حد یا با فشار زیاد باعث آسیب یا خستگی می‌شود، پس باید تعادل مناسبی حفظ شود.
ورزش های ممنوع بعد از تعویض مفصل لگن
بعد از تعویض مفصل لگن، برای حفظ سلامت مفصل جدید و جلوگیری از آسیب، برخی ورزش ها و فعالیت‌ها ممنوع یا نامناسب هستند چون فشار زیادی روی مفصل وارد می‌کنند یا خطر جابجایی مفصل را افزایش می‌دهند. در ادامه مهم ترین ورزش های ممنوع پس از تعویض مفصل لگن آورده شده است.
- دویدن و دوهای سرعتی: فشار زیاد و ضربه های مکرر به مفصل آسیب می‌رساند.
- پریدن و جهش‌های شدید: مانند ورزش های بسکتبال، والیبال یا پرش طول که فشار ناگهانی و زیاد به لگن وارد می‌کنند.
- ورزش‌های تماسی و رزمی: مانند فوتبال، بوکس، کشتی یا هر فعالیتی که احتمال برخورد و ضربه وجود دارد.
- اسکوات‌های عمیق و حرکات خم شدن شدید لگن: این حرکات باعث فشار بیش از حد و حتی در رفتگی مفصل می‌شوند.
- حرکات چرخشی شدید لگن: پیچاندن ناگهانی یا حرکات دورانی زیاد مفصل را تحت فشار قرار می‌دهد.
- ورزش‌های با حرکات سریع و ناگهانی: مانند تنیس یا اسکواش که نیاز به تغییر جهت سریع دارد.
