تعویض مفصل لگن یکی از موفق ترین جراحی‌های ارتوپدی در جهان است که زندگی بیماران را به طرز چشمگیری بهبود می‌بخشد. اما موفقیت این جراحی تنها به مهارت جراح محدود نمی‌شود، بلکه نقش بیمار در دوران بهبودی و بازتوانی، شروع صحیح پیاده روی، بسیار کلیدی است. بسیاری از بیماران پس از عمل با این سوال رو به رو می‌شوند که چه زمانی می‌توانم راه بروم؟ آیا پیاده روی به مفصل جدید آسیب نمی‌زند؟ یا چه نوع پیاده روی برایم مفید است؟ در این مقاله، به بررسی اهمیت پیاده روی پس از جراحی تعویض مفصل لگن، زمانبندی مناسب آن، نکات ایمنی و فواید جسمی و روانی این فعالیت ساده اما حیاتی خواهیم پرداخت. هدف ما این است که با نگاهی علمی و در عین حال قابل فهم، به بیماران کمک کنیم تا مسیر بهبودی خود را با آگاهی و اطمینان بیشتری طی کنند.
پیاده روی بعد از تعویض مفصل لگن از کی مجاز است؟
پیاده‌روی از همان روز یا یک روز بعد از جراحی تعویض مفصل لگن غیرتهاجمی، با کمک واکر یا عصا و تحت نظر تیم پزشکی آغاز می‌شود. برخلاف تصور بسیاری، استراحت مطلق پس از تعویض مفصل لگن توصیه نمی‌شود. بلکه حرکت کنترل شده و تدریجی نقش مهمی در جلوگیری از لخته شدن خون، بهبود گردش خون، کاهش درد و سرعت بخشی به روند بهبودی دارد. در هفته‌های اول، بیمار با واکر یا عصا راه می‌رود و به تدریج، با تقویت عضلات لگن و پای عمل شده، می‌تواند بدون وسیله کمکی راه برود. این روند بین ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد، البته بسته به شرایط سنی، وضعیت سلامت عمومی و توصیه بهترین جراح ارتوپدی ممکن است کمی متفاوت باشد.
نکته مهم این است که شروع و شدت پیاده روی باید طبق برنامه فیزیوتراپی و دستور پزشک باشد تا از آسیب به مفصل جدید جلوگیری شود. بنابراین، حتما باید راه رفتن را با احتیاط، به صورت تدریجی و با رعایت اصول صحیح انجام داد.
نکات مهم قبل پیاده‌روی بعد از تعویض مفصل لگن
پیاده‌روی یکی از موثرترین روش‌های توانبخشی پس از تعویض مفصل لگن است، اما رعایت نکات زیر برای داشتن یک روند بهبودی ایمن و مؤثر بسیار ضروری است.
شروع پیاده‌روی به موقع و طبق نظر پزشک
- پیاده‌روی معمولا از روز اول یا دوم پس از جراحی با کمک واکر آغاز می‌شود.
- زمان قطع عصا یا واکر باید با نظر پزشک یا فیزیوتراپیست تعیین شود.
رعایت وضعیت صحیح بدن
- هنگام راه رفتن، بدن باید صاف باشد و از خم شدن بیش از حد به جلو یا عقب خودداری شود.
- زانوها را صاف و قدم‌ها را یکنواخت بردارید.
استفاده از وسایل کمکی
- در ابتدا حتما از واکر یا عصا استفاده کنید.
- استفاده زودهنگام یا طولانی مدت از وسایل کمکی بدون برنامه ریزی صحیح می‌تواند روند بهبودی را کند نماید.
افزایش تدریجی مدت و مسافت
- در روزهای اول، پیاده‌روی باید کوتاه و با فواصل استراحت باشد.
- به‌مرور زمان و با بهبود قدرت عضلات، می‌توان مدت پیاده روی را افزایش داد.
جلوگیری از حرکات خطرناک
- از چرخیدن ناگهانی لگن یا حرکت‌های شدید خودداری کنید.
- هرگونه درد شدید یا تورم غیرعادی را به پزشک گزارش دهید.
پوشیدن کفش مناسب
- از کفش‌های راحت، بدون پاشنه و ضد لغزش استفاده کنید تا خطر زمین خوردن کاهش یابد.
چند دقیقه پیاده روی بعد از تعویض مفصل لگن مجاز است؟
بعد از تعویض مفصل لگن، پیاده روی باید به صورت تدریجی و تحت نظر پزشک یا فیزیوتراپیست آغاز شود. در هفته‌های اول، چند دقیقه پیاده روی در هر نوبت (حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه) با کمک واکر یا عصا مجاز است و به مرور زمان، با بهبود وضعیت بیمار، این زمان افزایش می‌یابد. در هفته‌های بعد، می‌توان مدت پیاده روی را به ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در روز رساند، مشروط بر اینکه درد یا تورم غیرطبیعی ایجاد نشود. رعایت استراحت کافی، انجام تمرینات فیزیوتراپی و پرهیز از فشار بیش از حد به زانو برای سرعت بخشیدن روند بهبودی ضروری است. مدت و شدت پیاده‌روی باید حتما مطابق با نظر پزشک تنظیم شود.
بعد از تعویض مفصل لگن می‌توانم بدون واکر راه بروم؟
بین ۴ تا ۶ هفته پس از جراحی تعویض مفصل لگن، در صورت بهبود قدرت عضلات و تعادل بدن، می‌توانید به‌تدریج بدون واکر راه بروید. البته این موضوع باید حتما با تایید پزشک یا فیزیوتراپیست انجام شود. استفاده زودهنگام از زانو یا لگن بدون ابزار کمکی می‌تواند باعث آسیب یا اختلال در روند بهبودی شود.
پیاده‌روی روی پله‌ها بعد از تعویض مفصل لگن مجاز است؟
از هفته دوم به بعد می‌توان با کمک عصا یا نرده از پله بالا و پایین رفت. هنگام بالا رفتن ابتدا پای سالم و سپس پای جراحی شده را حرکت دهید و هنگام پایین آمدن برعکس؛ ابتدا پای جراحی شده و سپس پای سالم. استفاده صحیح از عصا و حفظ تعادل بسیار مهم است تا از فشار ناگهانی به مفصل جلوگیری شود. همیشه در مراحل اولیه شخصی باید همراه شما باشد تا در صورت نیاز کمک کند.
زیاد راه رفتن باعث آسیب به مفصل مصنوعی می‌شود؟
در مراحل اولیه بهبودی، بله این احتمال وجود دارد. پیاده روی بیش از حد و بدون برنامه ریزی می‌تواند باعث درد، تورم، التهاب بافت اطراف مفصل و حتی شل شدن پروتز شود. مفصل مصنوعی برای فعالیت طراحی شده، اما باید به صورت تدریجی و کنترل شده به آن فشار وارد شود. پس از گذشت چند ماه و با تقویت عضلات، پیاده روی منظم و مناسب نه تنها مضر نیست، بلکه برای سلامت مفصل و افزایش طول عمر آن مفید است. همیشه میزان پیاده روی باید بر اساس نظر پزشک یا فیزیوتراپیست تنظیم شود.
