پارگی منیسک زانو یکی از شایع ترین آسیب‌های مفصلی است که در اثر پیچش ناگهانی زانو، ضربه مستقیم یا حرکات شدید ورزشی ایجاد می‌شود. منیسک‌ها ساختارهای غضروفی هلالی شکل هستند که نقش ضربه گیر و تثبیت کننده در مفصل زانو را ایفا می‌کنند. آسیب به منیسک باعث درد، تورم، محدودیت حرکتی و حتی قفل شدن زانو می‌شود. تشخیص به موقع و انتخاب روش درمانی مناسب اعم از درمان محافظه کارانه یا جراحی، نقش مهمی در پیشگیری از آسیب‌های ثانویه مانند آرتروز زودرس دارد. در این مقاله به بررسی علل، علائم، روش‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی پارگی منیسک زانو خواهیم پرداخت تا بیماران و علاقه‌مندان اطلاعاتی جامع و کاربردی در این زمینه بدست آورند.
مشاوره با دکتر محمد واحدیان، بهترین متخصص ارتوپد در سعادت آباد: ۰۲۱۲۶۶۱۵۰۳۱
پارگی منیسک زانو چه علائمی دارد؟
پارگی منیسک زانو بسته به شدت و نوع آسیب می‌تواند علائم متفاوتی ایجاد کند. گاهی این علائم بلافاصله پس از آسیب ظاهر می‌شوند و گاهی چند ساعت یا حتی چند روز بعد تشدید می‌یابند. در ادامه مهم‌ترین علائم پارگی منیسک زانو:
درد در ناحیه زانو
یکی از شایع‌ترین علائم، درد در داخل یا خارج زانو (بسته به محل پارگی) است. این درد ممکن است در هنگام خم و راست کردن زانو یا راه رفتن تشدید شود.
تورم و التهاب
اغلب پس از پارگی منیسک، ناحیه زانو دچار تورم می‌شود. این تورم ممکن است چند ساعت پس از آسیب ظاهر شود و گاهی با گرمی مفصل همراه است.
احساس قفل شدن زانو
بعضی بیماران احساس می‌کنند زانویشان هنگام خم کردن یا صاف کردن، قفل می‌شود یا نمی‌توانند آن را به راحتی حرکت دهند. این حالت معمولاً به دلیل گیر کردن قطعه پاره شده منیسک در مفصل ایجاد می‌شود.
صدای کلیک یا تق تق در زانو
هنگام حرکت دادن زانو، ممکن است صدای غیرعادی یا احساس اصطکاک در مفصل احساس شود که نشان‌دهنده اختلال در عملکرد منیسک است.
کاهش دامنه حرکتی زانو
پارگی منیسک می‌تواند باعث کاهش انعطاف پذیری زانو و دشواری در انجام حرکاتی مثل نشستن، چمباتمه زدن یا بالا رفتن از پله شود.
ناتوانی در تحمل وزن بدن روی زانو
در موارد شدیدتر، فرد ممکن است نتواند وزن بدن را روی زانوی آسیب دیده تحمل کند و در هنگام ایستادن یا راه رفتن دچار لنگی شود.
درد زانو نباید مانع زندگی عادی شما شود. برای دریافت مشاوره و راهکارهای درمانی مؤثر، با ما تماس بگیرید.
تفاوت پارگی منیسک داخلی و خارجی چیست؟
منیسک‌های زانو دو قطعه غضروفی هلالی شکل هستند که در طرف داخلی (نزدیک به سمت دیگر پا) و خارجی (نزدیک به کناره بدن) مفصل زانو قرار دارند. این دو منیسک نقش ضربه‌گیر، پایداری مفصل و توزیع مناسب فشار را بر عهده دارند.
محل قرارگیری و درگیری بیشتر:
- منیسک داخلی (مدیال) در بخش داخلی زانو قرار دارد و به دلیل اتصال محکم‌تری که به رباط داخلی (MCL) دارد، کمتر انعطاف‌پذیر است و بیشتر در معرض پارگی قرار می‌گیرد.
- منیسک خارجی (لترال) در قسمت بیرونی زانو قرار دارد و به دلیل متحرک‌تر بودن و انعطاف بیشتر، کمتر از منیسک داخلی دچار پارگی می‌شود.
علل شایع پارگی:
- پارگی منیسک داخلی در اثر حرکات چرخشی ناگهانی، پیچ خوردن زانو یا فعالیت‌های سنگین ورزشی ایجاد می‌شود.
- پارگی منیسک خارجی بیشتر در آسیب‌های ترکیبی زانو یا ضربه‌های شدید رخ می‌دهد و نسبت به منیسک داخلی کمتر دیده می‌شود.
شدت و میزان درد:
- درد ناشی از پارگی منیسک داخلی در سمت داخل زانو احساس می‌شود و هنگام نشستن، چمباتمه زدن یا چرخاندن زانو افزایش می‌یابد.
- در پارگی منیسک خارجی، درد بیشتر در بخش بیرونی زانو احساس می‌شود و گاهی با صدای تق تق یا احساس گیر کردن مفصل همراه است.
تشخیص و درمان:
در هر دو نوع پارگی، MRI بهترین روش تشخیصی است. درمان می‌تواند شامل روش‌های غیرجراحی یا جراحی باشد، اما به‌طور کلی، به دلیل شایع‌تر بودن و کمتر بودن خونرسانی، پارگی منیسک داخلی بیشتر نیاز به مداخله جراحی دارد.
پارگی منیسک زانو چه دلایلی دارد؟
1.حرکات ناگهانی یا پیچشی زانو
یکی از شایع‌ترین دلایل پارگی منیسک، حرکات چرخشی یا پیچشی ناگهانی زانو، به ویژه زمانی است که پا بر روی زمین ثابت مانده و بدن به یک سمت می‌چرخد. این نوع آسیب اغلب در ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال یا تنیس اتفاق می‌افتد و می‌تواند باعث فشار بیش‌ازحد به منیسک و در نهایت پارگی آن شود.
۲. ضربه مستقیم به زانو
ضربات شدید و مستقیم به زانو—مثلاً در اثر زمین خوردن، تصادف یا برخورد در ورزش‌های پربرخورد—می‌توانند منجر به پارگی منیسک شوند. در چنین مواردی، نه‌تنها منیسک بلکه سایر ساختارهای زانو (مانند رباط‌ها) نیز ممکن است آسیب ببینند.
۳. تحلیل رفتن منیسک با افزایش سن
با افزایش سن، منیسک خاصیت انعطاف پذیری و استحکام خود را از دست می‌دهد و دچار فرسایش می‌شود. در افراد میانسال و سالمند، حتی حرکات ساده یا فشارهای جزئی مانند نشستن روی زمین یا چمباتمه زدن ممکن است منجر به پارگی منیسک شود.
۴. انجام حرکات نادرست ورزشی یا تمرینی
استفاده نادرست از زانو در حین ورزش، گرم نکردن کافی قبل از تمرین یا انجام حرکات ورزشی بدون آمادگی مناسب، از دیگر عوامل زمینه‌ساز پارگی منیسک است. افرادی که بدون رعایت اصول حرکتی به فعالیت‌های بدنی می‌پردازند، بیشتر در معرض این آسیب قرار دارند.
۵. سابقه آسیب دیدگی زانو
افرادی که سابقه آسیب‌های قبلی به زانو مانند کشیدگی رباط یا پارگی‌های قبلی دارند، بیشتر مستعد پارگی مجدد منیسک هستند. زیرا بافت‌های ضعیف شده یا ترمیم نشده، تحمل فشارهای جدید را ندارند.
۶. چاقی و اضافه وزن
وزن زیاد فشار بیشتری بر مفاصل، به ویژه زانو وارد می‌کند. این فشار مداوم، به مرور زمان باعث آسیب دیدن و حتی پارگی منیسک می‌شود. به همین دلیل، کنترل وزن در پیشگیری از این نوع آسیب‌ها بسیار موثر است.
پارگی منیسک زانو خوب می‌شود؟
پاسخ به این سوال بستگی به نوع، شدت و محل پارگی دارد. در بسیاری از موارد، پارگی منیسک زانو قابل درمان است و بیمار می‌تواند به زندگی عادی بازگردد، اما انتخاب روش درمان و مدت زمان بهبودی به شرایط خاص هر بیمار بستگی دارد.
اگر پارگی سطحی، کوچک یا در ناحیه‌ای از منیسک باشد که جریان خون خوبی دارد (لبه بیرونی منیسک)، امکان ترمیم آن از طریق درمان‌های غیرجراحی مثل فیزیوتراپی، استراحت، مصرف داروهای ضدالتهاب و استفاده از زانوبند طبی وجود دارد. در این موارد، با مراقبت صحیح و تمرینات تقویتی، درد کاهش یافته و عملکرد زانو بهبود می‌یابد. اما در موارد شدیدتر یا اگر پارگی در قسمت‌هایی از منیسک باشد که جریان خون کمی دارند (مانند بخش مرکزی)، ممکن است نیاز به جراحی (مثل ترمیم منیسک یا منیسکتومی) باشد. پس از جراحی، با رعایت مراقبت‌های بعد از عمل و انجام فیزیوتراپی، اغلب بیماران می‌توانند به فعالیت‌های عادی بازگردند.
پارگی منیسک زانو بدون جراحی خوب می‌شود؟
پارگی منیسک زانو در برخی موارد بدون جراحی بهبود می‌یابد، خصوصا اگر پارگی کوچک باشد و در ناحیه‌ای از منیسک رخ داده باشد که خونرسانی مناسبی دارد (مانند لبه خارجی منیسک). در این شرایط، پزشک معمولا درمان‌های محافظه کارانه مانند استراحت، استفاده از زانوبند، داروهای ضد التهاب، یخ درمانی و فیزیوتراپی را توصیه می‌کند. انجام تمرینات تقویتی و اصلاحی نیز به بازگشت تدریجی عملکرد زانو کمک می‌کند. البته موفقیت درمان غیرجراحی بستگی به سن بیمار، شدت آسیب، میزان فعالیت بدنی و پاسخ بدن به درمان دارد. اگر پس از چند هفته درمان غیرجراحی علائم بهبود نیابد یا درد و محدودیت حرکتی ادامه داشته باشد، ممکن است جراحی به عنوان گزینه درمانی بعدی مطرح شود. بنابراین، تشخیص دقیق و پیگیری منظم با پزشک نقش کلیدی در تصمیم‌گیری برای نوع درمان دارد.
ورزش‌های مناسب برای پارگی منیسک چیست؟
- تمرین تقویت عضلات چهارسر ران (مانند بالا آوردن مستقیم پا در حالت درازکش)
- انقباض ایزومتریک عضله ران
- کشش عضلات پشت ران (همسترینگ)
- بالا رفتن از پله به‌صورت کنترل شده
- تمرین خم و راست کردن زانو در حالت نشسته
- حرکت دوچرخه ثابت با مقاومت کم
- شنا (ترجیحاً کرال سینه یا شنا با تخته)
- تمرین تعادلی روی یک پا
- کشش عضلات ساق پا
- پیاده‌روی سبک روی سطح صاف
هزینه درمان یا جراحی پارگی منیسک چقدر است؟
هزینه درمان یا جراحی پارگی منیسک زانو به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع پارگی، روش درمان (غیرجراحی یا جراحی)، نوع بیمارستان (دولتی یا خصوصی)، پوشش بیمه‌ای بیمار و محل جغرافیایی درمان. در روش‌های غیرجراحی که شامل فیزیوتراپی، دارو و تمرینات اصلاحی است، هزینه‌ها کمتر بوده و می‌تواند بین چند میلیون تومان بسته به جلسات فیزیوتراپی و داروهای تجویزی متغیر باشد. اما در صورت نیاز به جراحی آرتروسکوپی منیسک که رایج‌ترین روش جراحی برای این آسیب است، هزینه در مراکز خصوصی ممکن است از حدود بالای ۲۰ میلیون تومان یا بیشتر متغیر باشد، در حالی که در مراکز دولتی با پوشش بیمه‌ای، هزینه بسیار کمتر خواهد بود. استفاده از بیمه‌های تکمیلی نیز می‌تواند بخش زیادی از هزینه را کاهش دهد.
