مراقبت‌های بعد از عمل شکستگی لگن نقش بسیار مهمی در بهبود کامل بیمار و بازگشت او به زندگی روزمره ایفا می‌کنند. برخلاف تصور بسیاری از افراد، عمل جراحی پایان مسیر درمان نیست، بلکه آغاز مرحله‌ای حساس و تعیین کننده است. در این دوران، نحوه راه رفتن، تغذیه مناسب، تمرینات فیزیوتراپی، پیشگیری از عفونت و حتی وضعیت روحی بیمار، همگی می‌توانند بر روند ترمیم استخوان و عملکرد مفصل لگن تاثیر مستقیم بگذارند. اگر این مراقبت‌ها به درستی انجام نشوند، نه تنها زمان بهبودی طولانی تر می‌شود، بلکه احتمال بروز عوارضی مانند لخته خون، خشکی مفصل یا ضعف عضلانی نیز افزایش می‌یابد. در این مقاله به زبانی ساده و کاربردی، تمامی نکاتی را که باید در دوره نقاهت پس از جراحی لگن بدانید بررسی می‌کنیم تا با رعایت آن‌ها، با سرعت و ایمنی بیشتر به فعالیت‌های عادی بازگردید.
نکات مراقبتی بعد از جراحی شکستگی لگن
مهم‌ترین نکات مراقبتی بعد از جراحی شکستگی لگن را همراه با توضیح هر مورد آورده‌ام. رعایت این موارد نقش مهمی در تسریع بهبودی، کاهش درد و جلوگیری از عوارض بعد از عمل دارد.
شروع حرکت تحت نظر پزشک
پس از جراحی شکستگی گردن استخوان لگن یا سایر قسمت های آن، معمولا بیمار در همان چند روز اول باید با کمک واکر یا عصا شروع به حرکت کند. تاخیر در حرکت باعث لخته شدن خون، خشکی مفاصل و تحلیل عضلات می‌شود. اما میزان و نوع حرکت باید کاملاً زیر نظر تیم پزشکی باشد.
پیشگیری از لخته خون (ترومبوز)
بی‌تحرکی یکی از عوامل اصلی ایجاد لخته در پاهاست. پزشک معمولاً داروهای ضد انعقاد تجویز می‌کند و توصیه به استفاده از جوراب‌های فشاری و انجام حرکات ملایم پاها در تخت می‌شود.
رعایت وضعیت صحیح نشستن و خوابیدن
بیمار باید از صندلی‌هایی با پشتی مناسب و ارتفاع کافی استفاده کند و هنگام نشستن یا بلند شدن از حرکات ناگهانی بپرهیزد. خوابیدن نیز باید با بالشت بین پاها و در وضعیت مناسب انجام شود.
کنترل درد و مصرف منظم داروها
درد پس از جراحی طبیعی است، اما باید به‌درستی کنترل شود تا مانع حرکت و تمرین نشود. مصرف داروهای تجویزی باید منظم و طبق نسخه پزشک باشد.
تغذیه مناسب و دریافت کلسیم و ویتامین D
رژیم غذایی غنی از پروتئین، ویتامین D، کلسیم و آهن به ترمیم بهتر استخوان کمک می‌کند. خوردن غذاهای مقوی و مایعات کافی نیز برای جلوگیری از یبوست (بر اثر داروها و کاهش تحرک) اهمیت دارد.
جلوگیری از زمین خوردن مجدد
استفاده از وسایل کمکی، جمع کردن موانع از منزل (مثل فرش‌های لیز)، نور مناسب و نصب دستگیره در سرویس بهداشتی می‌تواند به جلوگیری از افتادن مجدد کمک کند.
مراقبت از زخم جراحی
زخم باید تمیز و خشک نگه‌داشته شود. در صورت مشاهده علائم عفونت مانند قرمزی، ترشح یا تب، فوراً به پزشک اطلاع داده شود.
پیگیری جلسات فیزیوتراپی
فیزیوتراپی برای بازیابی قدرت عضلات، بهبود تعادل و بازگشت به عملکرد عادی لگن ضروری است. حتی اگر دردی وجود نداشته باشد، ادامه جلسات فیزیوتراپی تا پایان دوره درمان توصیه می‌شود.
حفظ روحیه و حمایت روانی بیمار
دوران نقاهت به ویژه برای سالمندان ممکن است باعث احساس افسردگی یا ناتوانی شود. حمایت عاطفی خانواده و مشارکت در روند درمان، نقش مهمی در روحیه بیمار و تسریع بهبود دارد.
عوارض عدم رعایت مراقبت های بعد از شکستگی لگن
عدم رعایت مراقبت‌های پس از شکستگی لگن می‌تواند عوارض جدی و گاه جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. از جمله این عوارض می‌توان به جوش نخوردن یا بدجوش‌خوردن استخوان، ایجاد لنگش دائمی، دردهای مزمن در ناحیه لگن و کمر، کاهش دامنه حرکتی مفصل ران و در موارد شدیدتر، تشکیل لخته خون (ترومبوز) و آمبولی ریه اشاره کرد. همچنین، بی‌تحرکی طولانی مدت در اثر نادیده گرفتن فیزیوتراپی ممکن است باعث تحلیل عضلات، زخم بستر و مشکلات قلبی عروقی شود. رعایت دقیق توصیه‌های پزشکی و توانبخشی و همچنین انتخاب بهترین متخصص ارتوپدی برای این عمل، نقش کلیدی در بازگشت بیمار به زندگی عادی دارد.
- جوش نخوردن یا بدجوش‌خوردن استخوان لگن
- لنگش دائمی هنگام راه رفتن
- درد مزمن در ناحیه لگن، ران یا کمر
- کاهش دامنه حرکتی مفصل ران
- تشکیل لخته خون در پا (ترومبوز وریدی عمقی)
- آمبولی ریه به دلیل حرکت لخته خون
- زخم بستر در اثر بی‌تحرکی طولانی مدت
- تحلیل عضلات پایین‌تنه
- عفونت در محل جراحی (در صورت انجام عمل)
- مشکلات قلبی عروقی ناشی از کاهش فعالیت بدنی
از چند وقت بعد از عمل شکستگی لگن میتوانم رانندگی کنم؟
زمان مناسب برای شروع رانندگی پس از عمل شکستگی لگن به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع شکستگی، نوع جراحی (مثلاً تعویض مفصل یا تثبیت با پیچ و پلاک)، میزان بهبودی، سن بیمار و وضعیت کلی سلامت. اما به‌طور کلی:
✅ بین ۶ تا ۱۲ هفته پس از عمل، در صورتی که بیمار درد نداشته باشد، توانایی کنترل پا روی پدال‌ها را به‌دست آورده باشد و پزشک تایید کند، می‌توان رانندگی را از سر گرفت.
✅ در صورت انجام فیزیوتراپی منظم و بهبودی کافی، این زمان ممکن است به حدود ۶ هفته کاهش یابد.
❌ اگر هنوز از واکر یا عصا استفاده می‌کنید یا داروهای مسکن قوی مصرف می‌کنید ( از نوع مخدرها)، رانندگی توصیه نمی‌شود.
تا چند وقت بعد از عمل باید با واکر یا عصا راه بروم؟
مدت زمان استفاده از واکر یا عصا پس از عمل شکستگی لگن بستگی به نوع شکستگی، نوع عمل جراحی، سن بیمار و سرعت بهبودی دارد، اما به طور تقریبی می‌توان گفت:
- هفته ۱ تا ۶ بعد از عمل: معمولاً بیمار با واکر راه می‌رود تا تعادل و پایداری بیشتری داشته باشد.
- هفته ۶ تا ۱۲: اگر روند بهبودی خوب باشد، بیمار می‌تواند از واکر به عصا یا چوب‌دستی تغییر وضعیت دهد.
- بعد از ۱۲ هفته: در صورتی که استخوان به‌خوبی جوش خورده باشد و فیزیوتراپی موثر بوده باشد، بسیاری از بیماران می‌توانند بدون وسایل کمکی راه بروند.
در برخی بیماران سالمند یا با شرایط خاص، ممکن است نیاز به استفاده از عصا تا چند ماه بیشتر طول بکشد. فیزیوتراپی منظم و پیروی از توصیه‌های پزشک نقش مهمی در کوتاه‌تر شدن این دوره دارد. اگر هنوز احساس درد، بی‌تعادلی یا ضعف دارید، قطع وسایل کمکی بدون نظر پزشک خطرناک است.
