شکستگی گردن استخوان لگن، که اغلب به اشتباه با عنوان شکستگی لگن شناخته می‌شود، در واقع به شکستگی در قسمت بالای استخوان ران اشاره دارد، دقیق‌تر بگوییم، ناحیه‌ای که سر کروی شکل استخوان ران را به تنه اصلی آن متصل می‌کند. این شکستگی، نه تنها یک وضعیت اورژانسی پزشکی است، بلکه می‌تواند پیامدهای جدی برای فرد به همراه داشته باشد. اگرچه این عارضه بیشتر در افراد مسن مشاهده می‌شود، اما درک مکانیزم‌ها، عوامل خطر و روش‌های درمانی آن برای عموم مردم و مراقبین سالمندان حیاتی است. در این مقاله، به بررسی دقیق تمام جنبه‌های شکستگی گردن استخوان لگن خواهیم پرداخت.
برقراری ارتباط با دکتر محمد واحدیان: ۰۲۱۲۶۶۱۵۰۳۱ و ۰۲۱۲۶۷۴۰۶۹۸
شکستگی گردن استخوان لگن چیست؟
شکستگی گردن استخوان لگن به شکستگی در بخش باریک گردن استخوان ران اطلاق می‌شود. استخوان ران، که بلندترین و قوی‌ترین استخوان بدن است و از لگن تا زانو امتداد دارد، در قسمت فوقانی خود سه بخش اصلی دارد: سر کروی شکل که مفصل لگن را می‌سازد، گردن باریکی که سر را به تنه اصلی استخوان وصل می‌کند، و برجستگی‌های بزرگ و کوچک که محل اتصال ماهیچه‌ها هستند. اهمیت این نوع شکستگی در این است که دقیقا در ناحیه باریک میان سر و برجستگی‌ها اتفاق می‌افتد و می‌تواند به رگ‌های خونی اطراف گردن آسیب بزند. این آسیب، خون‌رسانی به سر استخوان ران را مختل کرده و خطر مرگ بافتی به دلیل نرسیدن خون کافی را افزایش می‌دهد. همچنین، از آنجایی که گردن استخوان ران نقش حیاتی در پایداری و عملکرد مفصل ران دارد، شکستگی در این ناحیه می‌تواند به شدت حرکت و توانایی تحمل وزن را مختل کند.
چه عواملی باعث شکستگی گردن استخوان لگن می‌شوند؟
اصلی ترین عامل بروز شکستگی گردن استخوان لگن، سقوط یا ضربه مستقیم به ناحیه لگن است. با این حال، عوامل متعددی وجود دارند که خطر این شکستگی را افزایش می‌دهند:
- پوکی استخوان باعث کاهش تراکم و استحکام استخوان‌ها می‌شود و آن‌ها را بسیار شکننده می‌کند. در افراد مبتلا به پوکی استخوان، حتی یک سقوط جزئی یا ضربه خفیف نیز می‌تواند منجر به شکستگی گردن استخوان لگن شود.
- سقوط یکی از عوامل اصلی است. سقوط می‌تواند ناشی از عدم تعادل، ضعف عضلانی، اختلالات بینایی، استفاده از داروهای آرام‌بخش، یا محیط‌های ناایمن باشد.
- با افزایش سن، تراکم استخوان به طور طبیعی کاهش می‌یابد و خطر پوکی استخوان و سقوط افزایش می‌یابد.
- برخی بیماری‌ها مانند آرتریت روماتوئید، دیابت، پارکینسون و بیماری‌های تیروئید می‌توانند بر سلامت استخوان تأثیر بگذارند یا خطر سقوط را افزایش دهند.
- کمبود ویتامین D و کلسیم، که برای سلامت استخوان‌ها حیاتی هستند، می‌تواند خطر شکستگی را افزایش دهد.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر این نوع شکستگی قرار دارند؟
شکستگی گردن استخوان لگن بیشتر در گروه‌های خاصی رخ می‌دهد که تحت تأثیر عوامل خطر متعددی هستند. سالمندان، به ویژه افراد بالای ۶۵ سال، در صدر این گروه‌ها قرار دارند، زیرا با افزایش سن، تراکم استخوان کاهش می‌یابد، ضعف عضلانی و مشکلات تعادلی بیشتر می‌شود و خطر سقوط به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای، مشکلات بینایی و شنوایی و مصرف داروهای متعدد افزایش می‌یابد.
زنان، به خصوص پس از یائسگی، به دلیل کاهش ناگهانی سطح استروژن، به شدت مستعد پوکی استخوان و در نتیجه شکستگی گردن استخوان لگن هستند؛ به طوری که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد این شکستگی‌ها در زنان اتفاق می‌افتد. افراد مبتلا به پوکی استخوان، حتی با یک ضربه یا سقوط جزئی نیز در معرض خطر جدی شکستگی قرار دارند.
همچنین، افراد با بیماری‌های مزمن خاص، مانند آرتریت روماتوئید، پارکینسون، سکته مغزی، بیماری‌های تیروئید و پاراتیروئید، و اختلالات سیستم عصبی (مثل ام اس)، به دلیل تاثیر این بیماری‌ها بر تراکم استخوان یا افزایش خطر سقوط، آسیب‌پذیرترند. تغذیه نامناسب و کمبود ویتامین D و کلسیم نیز مستقیما بر سلامت و استحکام استخوان‌ها تاثیر منفی می‌گذارد.
✅ بیشتر بخوانید: عمل تعویض مفصل لگن
مصرف برخی داروها، به ویژه کورتیکواستروئیدها برای مدت طولانی و داروهای آرام‌بخش یا خواب‌آور، می‌تواند خطر شکستگی را بالا ببرد. در نهایت، افرادی که سابقه سقوط قبلی دارند، به دلیل ضعف تعادل یا وجود محیط‌های ناایمن، بیشتر در معرض خطر سقوط‌های بعدی و شکستگی قرار می‌گیرند. شناخت دقیق این گروه‌های پرخطر به پزشکان و خانواده‌ها کمک می‌کند تا اقدامات پیشگیرانه مؤثر و به موقعی را برای کاهش این آسیب‌ها آغاز کنند.
علائم شکستگی گردن استخوان لگن
- درد شدید و ناگهانی در کشاله ران یا لگن
- ناتوانی در تحمل وزن بر روی پای آسیب‌دیده
- کوتاهی ظاهری پای آسیب‌دیده
- چرخش پای آسیب‌دیده به سمت خارج
- هماتوم (کبودی) و تورم در ناحیه لگن یا کشاله ران
- ناراحتی و درد در هنگام لمس ناحیه لگن یا کشاله ران
- عدم توانایی در بلند کردن پا از روی زمین
چگونه می‌توان این نوع شکستگی را تشخیص داد؟
برای تشخیص شکستگی گردن استخوان لگن، پزشکان رویکردی جامع را پیش می‌گیرند. ابتدا با بررسی تاریخچه پزشکی شامل چگونگی آسیب، علائم کنونی مانند درد و ناتوانی در حرکت، و سوابق پزشکی مهم مانند پوکی استخوان آغاز می‌کنند. سپس، یک معاینه فیزیکی دقیق برای بررسی علائمی مانند کوتاهی پا، چرخش خارجی، ناتوانی در حرکت، و ارزیابی درد و تورم در ناحیه لگن انجام می‌شود. در ادامه، تصویربرداری نقش مهمی دارد:
- رادیوگرافی اولین و اغلب کافی‌ترین روش برای تشخیص، تعیین نوع و شدت شکستگی است.
- اگر رادیوگرافی واضح نباشد یا برای برنامه‌ریزی جراحی دقیق‌تر، از سی تی اسکن استفاده می‌شود که تصاویر جزئی‌تری ارائه می‌دهد.
- در مواردی که با روش‌های قبلی هنوز به شکستگی مشکوک باشیم یا برای بررسی آسیب به عروق خونی و خطر مرگ بافتی، ام آر آی به دلیل توانایی بالا در تشخیص شکستگی‌های پنهان، بسیار کمک‌کننده است.
- به ندرت، اسکن استخوان نیز برای شناسایی شکستگی‌های مخفی که با دیگر روش‌ها تشخیص داده نمی‌شوند، استفاده می‌شود.
پس از تشخیص دقیق نوع و محل شکستگی، میزان جابجایی استخوان و وضعیت سلامت کلی بیمار، پزشک مناسب‌ترین گزینه‌های درمانی را تعیین خواهد کرد.
شکستگی گردن استخوان لگن نیاز به جراحی دارد؟
شکستگی گردن استخوان لگن اغلب نیاز به جراحی دارد. دلایل اصلی این نیاز شامل درد شدید، خطر مرگ بافتی به دلیل نرسیدن خون کافی به سر استخوان ران و بازگرداندن توانایی راه رفتن بیمار است. برای درمان این شکستگی، دو نوع اصلی جراحی وجود دارد: بازسازی و تثبیت استخوان شکسته، یا تعویض مفصل ران. انتخاب روش جراحی مناسب، توسط جراح ارتوپد و بر اساس ارزیابی دقیق وضعیت بیمار و نوع شکستگی انجام می‌شود.
امکان پیشگیری از شکستگی گردن استخوان لگن
پیشگیری از شکستگی گردن استخوان لگن، به ویژه در گروه‌های پرخطر، بسیار مهم است و شامل چندین جنبه می‌شود:
- مصرف کافی کلسیم و ویتامین D
- فعالیت بدنی منظم و تحمل وزن
- مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان پوکی استخوان
- بررسی و اصلاح محیط منزل
- استفاده از کفش‌های مناسب
- ورزش‌های تقویتی و تعادلی
- بررسی بینایی و شنوایی به طور منظم
- بررسی عوارض جانبی داروها که ممکن است باعث سرگیجه یا خواب‌آلودگی شوند.
- در صورت لزوم، استفاده از واکر یا عصا.
دوره نقاهت بعد از درمان این نوع شکستگی چقدر است؟
دوره نقاهت پس از شکستگی گردن استخوان لگن فرآیندی چند مرحله‌ای و طولانی است که به نوع جراحی، سن و وضعیت سلامت بیمار بستگی دارد. این روند با بستری در بیمارستان آغاز می‌شود، جایی که کنترل درد، مراقبت از زخم و شروع زودهنگام فیزیوتراپی برای به حرکت درآوردن بیمار در اسرع وقت، در اولویت قرار دارد. پس از ترخیص، مرحله توانبخشی اولیه در خانه یا مراکز تخصصی ادامه می‌یابد، در این دوره، تمرینات فشرده برای تقویت عضلات، افزایش دامنه حرکتی و بهبود تعادل با استفاده از وسایل کمکی انجام می‌شود. در نهایت، توانبخشی طولانی مدت با هدف بازگرداندن کامل استقلال در فعالیت‌های روزمره آغاز می‌شود که ممکن است ۳ تا ۶ ماه یا حتی یک سال به طول انجامد و شامل تغییراتی در محیط منزل و پیگیری‌های منظم با جراح و فیزیوتراپیست برای ارزیابی پیشرفت و تنظیم برنامه درمانی است.
باید بعد از درمان شکستگی استخوان از واکر یا عصا استفاده کنیم؟
استفاده از واکر یا عصا پس از درمان شکستگی گردن استخوان لگن، تقریبا همیشه ضروری است. این وسایل نقش حیاتی در فرآیند بهبودی و توانبخشی ایفا می‌کنند که شامل:
- حمایت از مفصل ران در حال بهبودی
- افزایش پایداری و تعادل
- امکان حرکت زودهنگام
- بازگرداندن الگوی طبیعی راه رفتن
مدت زمان استفاده از واکر یا عصا بسته به نوع جراحی، سرعت بهبودی بیمار و توصیه بهترین متخصص ارتوپد می‌تواند از چند هفته تا چند ماه متفاوت باشد.
