تعویض مفصل لگن یکی از جراحی هایی است که اغلب افراد یا در اثر حادثه و یا اینکه در زمان در رفتگی و موارد آسیب ورزشی به آن نیاز پیدا می‌کنند. افرادی که باید این عمل را انجام دهند، سوال های زیادی در این رابطه دارند که در این مقاله به توضیحات کاملی از این بابت پرداختیم. برای اینکه بدانید تا چه سنی میتوان این عمل را انجام داد و چقدر باید نقاهت گذراند، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
تعویض مفصل لگن چیست؟
تعویض مفصل لگن یک عمل جراحی است که در آن مفصل آسیب دیده یا فرسوده لگن با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود. در این جراحی، بخش های آسیب‌دیده مفصل لگن مانند سر استخوان ران و حفره مفصل لگن برداشته می‌شود و با پروتز مصنوعی که از مواد مقاوم ساخته شده است، جایگزین می‌شود. هدف از این عمل کاهش درد، بهبود حرکت مفصل و افزایش کیفیت زندگی بیمار است.
دکتر محمد واحدیان متخصص ارتوپدی
چرا افراد به تعویض مفصل لگن نیاز پیدا می‌کنند؟
افراد به دلیل مشکلاتی که باعث آسیب یا فرسایش شدید مفصل لگن شده است به تعویض مفصل لگن نیاز پیدا می‌کنند. یکی از رایج ترین دلایل، آرتروز است که باعث تخریب غضروف مفصل می‌شود و به درد شدید، محدودیت حرکت و التهاب منجر می‌شود. علاوه بر آرتروز، آسیب های شدید مانند شکستگی های استخوانی، بیماری‌های مادرزادی مفصل لگن یا بیماری های التهابی مانند آرتریت روماتوئید نیز موجب آسیب جدی به مفصل لگن می‌شوند.
در برخی موارد، مشکلات ناشی از چاقی و فشار اضافی بر مفصل نیز به فرسودگی مفصل و نیاز به جراحی منتهی می‌شوند. زمانی که درد و محدودیت حرکت به قدری شدید شود که زندگی روزمره فرد مختل شود و درمان های غیرجراحی مثل دارو، فیزیوتراپی یا تزریقات تأثیر نداشته باشند، جراحی تعویض مفصل لگن به عنوان یک گزینه درمانی مطرح می‌شود.
اگر از درد مفصل لگن رنج می‌برید، زمان آن رسیده که به سلامتی خود اهمیت دهید. برای مشاوره تخصصی و برنامه درمانی، همین حالا وقت ملاقات خود را رزرو کنید!
ویژگی های عمل تعویض مفصل لگن
عمل تعویض مفصل لگن مزایای زیادی برای بیمارانی که به دلیل آسیب یا بیماری های مفصلی از درد و محدودیت حرکت رنج می‌برند، دارد. مهم ترین مزایای این عمل در ادامه بیان شده است.
- کاهش درد شدید: یکی از بزرگترین مزایای این عمل، کاهش یا حتی حذف کامل درد در ناحیه مفصل لگن است که ناشی از بیماری های مانند آرتروز یا آسیب های شدید می‌شود.
- بهبود حرکت و انعطاف‌پذیری: پس از تعویض مفصل، بیمار قادر به حرکت آزادانه تر و با انعطاف پذیری بیشتر است، که این موضوع بهبود کیفیت زندگی را به دنبال دارد.
- افزایش رضایتمندی: کاهش درد و بهبود حرکت، به فرد امکان می‌دهد تا فعالیت های روزمره مانند راه رفتن، ایستادن و بالا رفتن از پله‌ها را با راحتی بیشتری انجام دهد.
- بازگشت به فعالیت های ورزشی: بسیاری از بیماران پس از جراحی تعویض مفصل لگن قادر به انجام ورزش ها و فعالیت های فیزیکی ملایم مانند پیاده روی، شنا می‌شوند.
- طول عمر مفصل مصنوعی: مفصل مصنوعی عمر طولانی دارد و برای چندین سال عملکرد مناسبی خواهد داشت، که به بیمار کمک می‌کند زندگی بدون درد و راحت داشته باشد.
عوارض تعویض مفصل لگن
تعویض مفصل لگن، با برخی عوارض همراه است. این عوارض نادر هستند، اما در برخی موارد رخ می‌دهند. از جمله مهم‌ترین عوارض تعویض مفصل لگن میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- عفونت: یکی از خطرات جدی پس از جراحی، احتمال بروز عفونت در محل جراحی است که نیاز به درمان های اضافی یا حتی جراحی های ترمیمی خواهد داشت.
- ·لخته خون : پس از جراحی، خونریزی و تشکیل لخته خون در رگ های پا رخ می‌دهد که در صورت حرکت نکردن کافی یا بی‌حرکتی منجر به آمبولی ریه می‌شود.
- درد و التهاب مزمن: در برخی موارد، درد در مفصل تعویض شده ادامه می‌یابد یا التهاب طولانی‌مدت ایجاد می‌شود.
- خروج یا جابجایی مفصل مصنوعی: در موارد نادر، مفصل مصنوعی جابجا شده یا از محل خود خارج می‌شود، که نیاز به جراحی مجدد دارد.
- محدودیت در حرکت یا سفتی مفصل: پس از جراحی، بیمار دچار مشکلاتی در حرکت مفصل یا سفتی آن می‌شود که نیاز به فیزیوتراپی و درمان های مداوم دارد.
- آسیب به اعصاب یا رگ ها: در فرآیند جراحی، برخی اعصاب یا رگ ها آسیب دیده که باعث بی‌حسی، ضعف عضلات یا مشکلات دیگر در ناحیه لگن و پا می‌شود.
تا چه سنی میتوان تعویض مفصل لگن انجام داد؟
تعویض مفصل لگن محدودیت سنی خاصی ندارد و افراد در هر سنی این عمل را انجام می‌دهند، البته این تصمیم باید بر اساس وضعیت سلامتی عمومی و شدت مشکل مفصلی گرفته شود. بیشتر افرادی که این جراحی را انجام می‌دهند، بین ۵۵ تا ۸۰ سال دارند، اما در موارد خاص، افراد جوان هم تحت این عمل قرار می‌گیرند، به شرطی که سلامت عمومی آن ها مناسب باشد و جراح شرایط را مناسب بداند. در مقابل، در افراد مسن تر نیز تعویض مفصل لگن برای کاهش درد مفید است، مشروط بر اینکه سایر مشکلات سلامتی مانع از انجام جراحی نباشند.
دوران نقاهت این عمل چگونه است؟
دوران نقاهت بعد از عمل تعویض مفصل لگن چندین هفته به طول می‌انجامد و نیاز به مراقبت های ویژه و فیزیوتراپی دارد تا بیمار بهبودی کامل پیدا کند. بلافاصله پس از جراحی، بیمار در بیمارستان تحت نظر پزشکان قرار می‌گیرد. در این مدت، بیمار نیاز به داروهای مسکن برای کاهش درد و جلوگیری از التهاب دارد. بیمار پس از چند روز با کمک فیزیوتراپیست شروع به حرکت کرده و از عصا یا واکر برای حمایت استفاده می‌کند. فیزیوتراپی یکی از بخش‌های اساسی دوران نقاهت است. شروع حرکات نرم و تقویتی برای تقویت عضلات اطراف مفصل لگن و افزایش دامنه حرکت ضروری است. بیمار باید روزانه تمرینات خاصی را انجام دهد تا حرکت و قدرت مفصل تقویت شود. بعد از ۶ تا ۸ هفته، بیمار به تدریج به فعالیت های سبک روزمره بازمی‌گردد، مانند پیاده‌روی کوتاه و انجام کارهای خانه. اما باید از فعالیت های سنگین تر مانند دویدن یا ورزش های شدید تا ۶ ماه یا بیشتر خود داری کند.
عمل تعویض مفصل لگن برای چه افرادی مناسب نیست؟
عمل تعویض مفصل لگن برای برخی افراد مناسب نیست یا با ریسک‌هایی همراه است. تصمیم برای انجام جراحی تعویض مفصل لگن باید توسط بهترین متخصص ارتوپدی بعد از ارزیابی دقیق شرایط جسمانی و تاریخچه پزشکی فرد گرفته شود. در ادامه آن دسته از افراد که مجاز به انجام تعویض مفصل لگن نیستند یا عمل با ریسک هایی همراه است، بیان می‌شود. افرادی که مشکلات جدی قلبی یا ریوی دارند، نمی‌توانند جراحی تعویض مفصل لگن را تحمل کنند، زیرا این عمل نیاز به بیهوشی عمومی و دوران نقاهت فیزیکی دارد که برای آن‌ها خطرناک است.
اگر فرد دچار عفونت فعال در بدن باشد، جراحی تعویض مفصل لگن به دلیل خطر گسترش عفونت توصیه نمی‌شود. افرادی که دچار ضعف شدید استخوان‌ها یا مشکلات استخوانی هستند که نمی‌توانند پروتز را به خوبی در خود نگه دارند، این عمل برای آن‌ها مناسب نمی‌باشد. افرادی که دارای بیماری های مزمن و کنترل نشده مانند دیابت، فشار خون بالا یا مشکلات انعقادی خون هستند که درمان برای آن ها دشوار است، نیاز به ارزیابی دقیق قبل از جراحی دارند.
باید و نباید جراحی تعویض مفصل لگن
در ویدئو زیر، اطلاعاتی از زبان دکتر واحدیان در مورد باید ها و نباید های تعویض مفصل لگن بدست آورید.
✅ تا سه ماه بعد از تعویض مفصل برای اینکه از روی زمین چیزی بردارید، خم نشوید.
✅ تا سه هفته حتما با واکر راه بروید.
✅ تا یک ماه بعد از تعویض مفصل لگن رانندگی نکنید.
باید ها و نباید ها بعد از تعویض مفصل لگن
چقدر استراحت بعد از این جراحی نیاز است؟
بعد از جراحی تعویض مفصل لگن، نیاز به استراحت نسبی وجود دارد تا بدن بهبود یابد و مفصل جدید به درستی جا بیفتد. در هفته‌های اول پس از جراحی، بیمار باید از انجام فعالیت های سنگین و حرکات شدید خودداری کند و بیشتر استراحت کند. در این مدت، فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و بازگشت حرکت مفصل شروع می‌شود، ولی بیمار باید از ایستادن یا راه رفتن طولانی‌مدت و خم شدن زیاد اجتناب کند. به طور کلی، بعد از ۶ تا ۸ هفته، بیمار به تدریج به فعالیت های سبک روزمره بازمی‌گردد، اما برای انجام فعالیت های سنگین تر مانند ورزش یا بلند کردن اجسام سنگین، باید حداقل ۳ تا ۶ ماه صبر کرد. در نهایت، مدت زمان استراحت بستگی به وضعیت عمومی فرد و روند بهبودی او دارد.
امکان انجام جراحی تعویض مفصل لگن با بی‌حسی موضعی وجود دارد؟
بی‌حسی موضعی به تنهایی برای جراحی تعویض مفصل لگن مناسب نیست. این نوع بی‌حسی تنها ناحیه‌ی کوچکی از بدن را بی‌حس می‌کند و در جراحی‌های عمیق و وسیع مانند تعویض مفصل لگن کارایی ندارد.
اما دو روش بی‌حسی رایج برای این جراحی عبارتند از:
- بی‌حسی نخاعی (اسپاینال) یا اپیدورال: فقط نیمه‌ی پایینی بدن بی‌حس می‌شود، و بیمار در طول عمل بیدار است یا با آرام‌بخش، خواب‌آلود نگه داشته می‌شود. این روش بسیار رایج است و بسیاری از بیماران آن را ترجیح می‌دهند.
- بیهوشی عمومی: بیمار به‌طور کامل بیهوش می‌شود و هیچ چیزی از روند جراحی متوجه نمی‌شود. در برخی موارد، به‌ویژه اگر بیمار شرایط خاصی داشته باشد، این روش انتخاب می‌شود.
ایمپلنت مفصل لگن تاریخ انقضا دارد؟
ایمپلنت مفصل لگن به‌طور رسمی تاریخ انقضای مشخصی مانند داروها یا مواد غذایی ندارد، اما طول عمر محدودی دارد و ممکن است پس از گذشت چند سال نیاز به تعویض یا بررسی مجدد داشته باشد.
به‌طور معمول:
- طول عمر ایمپلنت بین ۱۵ تا ۲۰ سال است.
- در برخی بیماران، مخصوصاً افراد مسن‌تر و کم‌تحرک‌تر، ایمپلنت ممکن است تا پایان عمر بدون مشکل باقی بماند.
- اما در افراد جوان‌تر یا فعال‌تر، ممکن است به دلیل سایش یا شل شدن، نیاز به جراحی مجدد (تعویض مجدد مفصل) باشد.
با تعویض مفصل لگن قد فرد تغییر می‌کند؟
پس از جراحی تعویض مفصل لگن ممکن است قد فرد اندکی تغییر کند. در برخی موارد، به‌ویژه زمانی که بیمار پیش از عمل به دلیل ساییدگی مفصل یا کوتاه شدن یک پا دچار ناهماهنگی در طول پاها بوده، با تعویض مفصل، این اختلاف اصلاح می‌شود و قد بیمار کمی بلندتر به نظر می‌رسد. معمولا در حد چند میلی‌متر تا حداکثر یک سانتی‌متر. این تغییر به منظور بهبود تراز بدن و تعادل حرکتی انجام می‌شود. با این حال، جراح همواره تلاش می‌کند تا دو پا هم‌طول باقی بمانند و تغییر محسوس قد ایجاد نشود، مگر در شرایط خاصی که اصلاح طول پا ضروری باشد.
امکان انجام یوگا یا پیلاتس بعد از جراحی وجود دارد؟
انجام یوگا یا پیلاتس پس از جراحی تعویض مفصل لگن امکان‌پذیر است، اما باید با احتیاط و تحت نظر پزشک یا فیزیوتراپیست انجام شود. این فعالیت‌ها می‌توانند به افزایش انعطاف پذیری، تعادل و قدرت عضلات کمک کنند، اما برخی حرکات یوگا و پیلاتس ممکن است فشار زیادی به مفصل جدید وارد کنند یا باعث دررفتگی ایمپلنت شوند. پس از سه تا شش ماه از جراحی و با توجه به روند بهبودی، بیمار می‌تواند به‌تدریج تمرینات سبک را آغاز کند. توصیه می‌شود:
- از حرکات پرکشش یا چرخشی شدید لگن پرهیز شود.
- تمرینات ابتدا در سطح ملایم و کنترل‌شده انجام شود.
- مربی از شرایط جراحی بیمار آگاه باشد.
انحراف زانو می‌تواند به درد و مشکلات حرکتی منجر شود. برای دریافت مشاوره تخصصی و درمان موثر، امروز با ما تماس بگیرید!
