تعویض مجدد مفصل زانو یکی از روش های درمانی است که مفصل مصنوعی که در بدن بیمار قرار گرفته، پس از چند سال به دلایلی عملکرد خود را از دست می‌دهد یا دچار مشکلاتی می‌شود که نیاز به عمل دوم، موسوم به تعویض مجدد مفصل زانو، پیدا می‌کند. تعویض مفضل زانو روشی برای درمان دردهای شدید زانو و محدودیت‌های حرکتی ناشی از ساییدگی یا تخریب مفصل زانو است که به‌طور گسترده انجام می‌شود. جراحی تعویض مجدد مفصل زانو از نظر پیچیدگی، مدت زمان بهبودی و برنامه‌ریزی‌های درمانی، با عمل تعویض اولیه متفاوت است. تعویض مجدد مفصل زانو، عملی تخصصی و نسبتا پیچیده است که در شرایط خاصی ضرورت پیدا می‌کند.
دکتر محمد واحدیان، متخصص جراحی ارتوپدی و از پزشکان برجسته در حوزه جراحی تعویض مفصل، با تکیه بر دانش به روز و تجربه گسترده در زمینه جراحی‌های مجدد زانو، می‌تواند راهنمایی ارزشمندی در مسیر درمان این بیماران ارائه دهد.
تعویض مجدد مفصل زانو چیست؟
تعویض مجدد مفصل زانو به عملی گفته می‌شود که در آن مفصل مصنوعی کار گذاشته شده در جراحی قبلی، به دلایلی مانند شل شدن، عفونت یا فرسایش بیش از حد، از بدن خارج شده و پروتز جدیدی جایگزین آن می‌شود. این عمل جراحی پیچیده‌تر از تعویض اولیه مفصل زانو است، چرا که بدن بیمار پیش‌تر تحت عمل قرار گرفته و ممکن است بافت استخوانی یا عضلانی تحلیل رفته باشد.
تفاوت بین تعویض اولیه و تعویض مجدد مفصل زانو چیست؟
عمل تعویض اولیه مفصل زانو، نخستین بار است که مفصل آسیب دیده با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود. در این مرحله، بافت استخوانی معمولا سالم تر و شرایط فیزیکی بیمار بهتر است. اما در تعویض مجدد، جراح با محدودیت‌های بیشتری مواجه است؛ از جمله تحلیل استخوان اطراف مفصل، چسبندگی بافت‌ها یا وجود عفونت قبلی. همچنین، زمان عمل طولانی تر بوده و روند بازتوانی ممکن است پیچیده تر باشد.
چه عواملی باعث شل شدن یا خراب شدن مفصل مصنوعی زانو می‌شوند؟
- سایش طبیعی قطعات مفصل
- شل شدن قطعات به دلیل عدم پیوند مناسب با استخوان
- عفونت‌های مزمن یا حاد
- آسیب‌های مکانیکی یا ضربه‌ای
- واکنش ایمنی بدن به مواد پروتز
نشانه‌های نیاز به جراحی مجدد زانو چیست؟
از جمله نشانه‌هایی که ممکن است بیانگر نیاز به تعویض مجدد باشد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد مداوم یا افزایش‌یابنده در ناحیه زانو
- صدای غیرطبیعی در هنگام حرکت زانو
- تورم یا قرمزی مشکوک
- ناپایداری یا لق شدن مفصل
- کاهش توان حرکتی پس از دوره نقاهت
- بروز تب یا علائم عفونت
درد بعد از تعویض مفصل زانو همیشه نشانه نیاز به عمل مجدد است؟
احساس درد در هفته‌ها و ماه‌های ابتدایی پس از تعویض مفصل طبیعی است و به تدریج کاهش می‌یابد. تنها در صورتی که درد پس از مدت طولانی باقی بماند یا شدت آن افزایش پیدا کند، باید مورد ارزیابی جدی قرار گیرد. گاهی درد ناشی از عوامل دیگری مانند مشکلات عضلانی یا ناهماهنگی در توانبخشی است.
چه مدت پس از تعویض اولیه ممکن است به جراحی مجدد نیاز باشد؟
عمر مفصل مصنوعی معمولا بین ۱۵ تا ۲۰ سال تخمین زده می‌شود. با این حال، برخی بیماران به دلایل خاصی ممکن است زودتر نیاز به تعویض مجدد پیدا کنند. برای مثال، در صورت بروز عفونت، شل شدن زودرس یا شکستگی اطراف مفصل. در مواردی نادر، حتی طی چند سال اول ممکن است جراحی دوم لازم شود.
احتمال موفقیت در تعویض مجدد مفصل زانو چقدر است؟
با توجه به پیشرفت‌های علمی و تکنیکی، احتمال موفقیت این عمل در بسیاری از بیماران بالا است. با این حال، درصد موفقیت آن نسبت به جراحی اولیه کمی پایین‌تر است و به عوامل متعددی وابسته است؛ از جمله سلامت عمومی بیمار، میزان تخریب استخوان، وجود عفونت قبلی و تجربه جراح. به‌طور میانگین، بیش از ۸۰ درصد بیماران پس از این عمل به بهبودی قابل قبول می‌رسند.
امکان دارد مجددا به جراحی سوم نیاز باشد؟
در برخی بیماران، به‌ویژه افرادی که دارای زمینه‌های بیماری مزمن یا تحلیل شدید استخوان هستند، ممکن است حتی پس از جراحی دوم، نیاز به جراحی سوم ایجاد شود. البته با مدیریت دقیق و مراقبت‌های پس از عمل، احتمال این رخداد به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
بیمه‌ها هزینه تعویض مجدد زانو را پوشش می‌دهند؟
در بسیاری از موارد، بیمه‌های درمانی اصلی و تکمیلی، هزینه‌های مربوط به تعویض مجدد مفصل زانو را در صورت تأیید ضرورت پزشکی آن، تحت پوشش قرار می‌دهند. البته ممکن است نیاز به ارائه مدارک تخصصی، تصویربرداری و نظر پزشک متخصص برای دریافت تأیید بیمه باشد. شرایط دقیق آن وابسته به نوع قرارداد بیمه‌گر و نوع بیمه درمانی فرد است.
